21 augustus 2018

Wat zou het mooi zijn als alle kinderen weerbaar zijn. Dat ze weten dat ze nee mogen zeggen, zelfvertrouwen hebben en plezier hebben tijdens het sporten of spelen op het schoolplein.
Maar is weerbaarheid nou hetzelfde als assertiviteit? Is weerbaarheid hetzelfde als zelfverdediging of is het beter te vergelijken met sociale vaardigheden? Wat is dat eigenlijk ‘weerbaar zijn?’ Deze vraag krijg ik regelmatig van ouders en professionals. De antwoorden zijn divers en daar leent het begrip zich misschien ook uitstekend voor. Daarom deze blog over weerbaarheid omdat ik merk dat er veel vraag over is. En vooral ‘wat kan ik als ouder doen om mijn kind meer te zien stralen, voor zichzelf opkomt of zichzelf kan zijn.’
De dikke Van Dale definieert weerbaar als ‘in staat om tegenstand te bieden’. Ook zie ik dat kinderen die goed weerbaar zijn, ook voor zichzelf en anderen durven op te komen, zelfstandig zijn maar ook om hulp durven te vragen en om kunnen gaan met kleine tegenslagen. Een kind dat weerbaar is heeft een goed gevoel van eigenwaarde en is zich bewust van zijn of haar eigen gevoelens en die van anderen. Maar het meest belangrijk voor de weerbaarheid van een kind is het zelfvertrouwen. Het vertrouwen hebben in hun eigen kracht is cruciaal voor de persoonlijke ontwikkeling, het aangaan van relaties met anderen en in het behalen wat zij leuk vinden om te doen. Dus het is wel logisch dat we onze kinderen graag een gezonde dosis zelfvertrouwen willen geven om zich optimaal te laten ontwikkelen.

Belangrijke situaties voor een kind om zich weerbaar op te kunnen stellen zijn:
– Je kind wilt geen kus of knuffel aan iemand geven bij gedag of afscheid.
– Als je kind een kietel spelletje niet leuk vindt.
– Bij een kindje uit de klas spelen die hij/zij niet aardig vindt.
– Een kind of volwassene je kind aanraakt en dit als niet prettig ervaart.
– Vreemde mensen die vragen of je kind meegaat naar zijn auto of huis.
– Enz…

Wat zijn de signalen van een weinig weerbaar kind?
Kinderen die weinig weerbaar zijn hebben weinig zelfvertrouwen, kunnen hun eigen grenzen niet goed aangeven en laten gemakkelijk over zich heen lopen. Deze kinderen zijn over het algemeen snel gekwetst en vinden het moeilijk zelf situaties op te lossen. In het contact met leeftijdgenoten vinden ze het moeilijk om aansluiting te vinden, vaak niet mee durven doen of voortdurend vragen of ze mee mogen doen, terwijl de situatie ze alle mogelijkheid biedt om gewoon mee te doen. Ook in hun houding zijn ze weinig ontspannen en vermijden vaak oogcontact.
Kinderen die weinig weerbaar zijn hebben er ook moeite mee een eigen mening te hebben, gevoelens te uiten, vinden het moeilijk om ‘nee’ te zeggen uit angst af gewezen te worden of kunnen hierdoor soms ook ‘meelopers’ worden. Ze leggen moeilijker contact en hebben minder vrienden. Dat belemmert hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Een mogelijke oorzaak van weinig zelfvertrouwen is dat je kind niet lekker in zijn of haar vel zit of bijvoorbeeld als je kind wordt gepest.
Maar wat past bij welke leeftijd?
Al in de babytijd wordt een basis gelegd voor zelfvertrouwen. Het ontvangen van signalen als ouder en hierop reageren zorgt ervoor dat hij of zij zich begrepen voelt. En hierdoor de wereld leert kennen en vertrouwen in eigen behoeftes.
De eerste weerbaarheid ontstaat bij dreumesen. Een dreumes is op een gegeven moment in staat aan te geven wat hij wel en niet wilt, gaat proberen probleempjes zelf op te lossen en kan ook om hulp gaan vragen. Vanaf een jaar of 3 ontstaat het besef dat je een onafhankelijk, zelfstandig individu bent. Ze kunnen over het algemeen goed hun eigen grenzen bewaken, maar er nog wel veel moeite mee hebben rekening te houden met de wensen en gevoelens van anderen.
Als de kinderen naar school gaan is er de behoefte is om meer vriendjes en vriendinnetjes te maken. Het besef om aardig gevonden te worden, of wat anderen van je vinden gaat een grotere rol spelen. Hierbij rekening houden met de wensen en gevoelens van anderen. Maar ook tijdens spel, fantasie en werkelijkheid. Bij de een gaat het gemakkelijker af dan bij het andere kind.

Een kind helpen weerbaarder te worden.
Het ene kind is vanuit zijn aanleg weerbaarder dan het andere kind. Maar in de opvoeding en begeleiding van een kind kan veel gedaan worden om een kind te helpen weerbaarder te worden. In de eerste plaats is het dus belangrijk om het kind te helpen zelfvertrouwen te ontwikkelen. Hierbij een aantal tips die het zelfvertrouwen en weerbaarheid stimuleren.
– Vertel je kind en laat hem merken dat je om hem geeft en de moeite waard is. Kinderen (en ook volwassenen) vinden dat fijn om te horen.
– Bied structuur, grenzen en regels. Zo weten ze waar ze aan toe zijn.
– Probeer je kind te stimuleren om gevoelens en mening uit te spreken, luister goed en neem ze serieus.
– Je kind kan zelf heel veel. Laat zien dat je daar vertrouwen in hebt. Stimuleer om nieuwe stappen te zetten en te experimenteren.
– Geef ze de ruimte om fouten te maken. Moedig je kind aan om zelf oplossingen te vinden.
– Beloon en waardeer wat ze doen en wie ze zijn. Prijs niet alleen prestaties/resultaten maar het proces. Een mooie vraag daarbij helpt is ‘hoe heb je dat gedaan’.
– Je kunt je kind voorbereiden op nieuwe dingen, uitleggen wat er gaat gebeuren en het op zijn gemak stellen. Help ze diverse kanten in zichzelf te ontdekken.
– Leg uit dat je kind eigen grenzen kan stellen en dat het goed is dat het zich daar zelf ook aan houdt.
– Doe af en toe iets nieuws met je kind. Moedig het aan om mee te doen en geef complimentjes als het goed gaat. Geef het goede, zelfbewuste voorbeeld.
– Geef ze liefde, veiligheid en verzorging.
– Geef je kind het goede voorbeeld in hoe je contact maakt met anderen, ook op social media.
– Je kunt je kind prijzen als hij/zij contact probeert te maken met andere kinderen. Belangstelling tonen en vragen stellen.
– Stimuleer een goede lichaamshouding. Stevig staan, rechte houding, schouders naar achteren, hoofd recht en duidelijk laten uitspreken wat je kind wel of niet wilt.
– Literatuur lezen als ‘Raad eens hoeveel ik van je hou (Sam Mc Bratney en Anita Jeram 4-6 jaar), NEE! (Sanderijn van der Doef & Marian Latour 4+/ 6+), Mieren in je buik (Priscilla van Lierop 8+).
– Laat zien hoe je problemen aanpakt. Metafoor: Hoe help je je kind om een probleem op te lossen? 1. Welke held kies je? 2. Wat wil je held bereiken? 3. Wie houdt hem/haar tegen? 4. Wat kan de held allemaal doen om zijn probleem op te lossen? 5. Wat moet de held nog weten, leren, geloven? En hoe gaat dat gebeuren? 6. Wat levert de held op? Hoe word hij/zij er beter van? Mocht je kind weer eens tegen een vergelijkbare situatie aanlopen, dan kan je hem helpen herinneren aan dit verhaal.
– Mindfullness: Stil zitten als een kikker (Eline Snel), Bodyscan, Aandacht naar je adem.
– Een sport of cursus volgen. Via een zelfverdedigingsport, weerbaarheid,- of sociale vaardigheidscursus worden kinderen getraind om zich weerbaarder op te stellen met hun lichaam en/of meer met woorden.
– Weerbaarheidstraining:
Als ouder doe je veel voor je kind om op te laten groeien tot een weerbaar kind. Maar soms is er toch wat hulp van buiten af nodig in de vorm van een weerbaarheidstraining. Want een ouder kan nog zo zijn best doen, soms maakt het karakter van het kind het moeilijk om het kind te helpen weerbaar te worden. In dat geval kan wat hulp in de vorm van een training uitkomst brengen. Daar leren kinderen omgaan met woorden en ook via lichaamstaal (houding, stemgebruik en oogcontact) te reageren.
Vanuit Praktijk Kids Connect wordt er de weerbaarheidstraining ‘Super Kids’ aangeboden voor kinderen in de leeftijd van 8-12 jaar. Voor de ontwikkeling van het kind is het van belang hoe je als ouders je kind benadert, daarom worden ook de ouders betrokken in de training om samen met zijn/haar kind te werken.

De weerbaarheidstraining is onder andere gebaseerd op de methode ‘Ho, tot hier en niet verder…! van Justine Kool. De training bestaat uit 10 kinder-bijeenkomsten en twee oudercursus- bijeenkomsten. Dit zijn meerdere bijeenkomsten dan de meeste trainingen die worden aangeboden. Vanuit Praktijk Kids Connect is daarvoor gekozen omdat ieder kind en ouder tijd nodig heeft om te werken aan de weerbaarheid. Ook heeft deze methode jaren lange ervaring en er wordt veel gebruik gemaakt van bewegend leren.
Op de website staat meer informatie over deze training en mocht je vragen hebben naar aanleiding van deze blog dan verneem ik dat graag.

Liefs,
Marloes Buurman – Meijer